در زبان ترکی برای بیان زمان انجام فعل طیف بسیار گسترده ای وجود دارد که در ترجمه آنها به زبانهای دیگر باید از جمله استفاده کرد. اگر مطرح ترین زبانهای دنیا 10 تا 15 زمان دارند در زبان ترکی 46 نوع زمان وقوع فعل وجود دارد که تصورش هم محال است.

بیان تمامی این ازمنه در حوصله این مجال نیست لیکن به اختصار به تعدادی از آنها اشاره می کنیم. از توضیح درباره زمانهای ماضی، حال و آینده که در هر زبانی موجود است پرهیز می کنیم:

• در ترکی زمان دائم وجود دارد که دامنه زمانی اش از گذشته ی دور تا آینده دور است و از اضافه شدن “ار” به فعل امر ساخته می شود. مانند: چیخار، گلر، ایتر ، باتار. مثلا می گوییم: “گون چیخار” ترجمه فارسی اش می شود: “آفتاب طلوع می کند” درحالیکه در ترجمه زمان حال “گون چیخیر” نیز می گوییم: “آفتاب طلوع می کند”! ترک زبان می داند که این دو در ترکی متفاوتند. فعل دائم انجام یک فعل بصورت قطعی و مبرهن در تمامی ازمنه است و اگر می گوییم: “گون چیخار” ، در ترجمه اش باید گفت: “قطعا آفتاب باید طلوع کند”.
• در ترکی زمان های “گذشته در آینده” و “آینده در گذشته” داریم. مثلا برای آینده در گذشته می گوییم: “آلاجاغیمیشام” یعنی “بایستی در گذشته آنرا می گرفته ام”.
• در ترکی ماضی استمراری دائم داریم. در ترکی برای آلماق (گرفتن) در زمان ماضی می گوییم: آلدیم (گرفتم) و برای ماضی استمراری می گوییم: آلیردیم (می گرفتم) و برای ماضی استمراری دائمی داریم: آلاردیم (همواره می گرفتم). این زمان تا حال ادامه داشته است. در فارسی هر دو زمان ماضی استمراری موقت و دائم یکی هستند.

حال بدون تعریف و اشاره به زمان ها مصدر آلماق را به چند زمان منتقل می کنیم تا تنوع و جذابیت زمان در ترکی را بیشتر احساس کنیم:

• آلیم (بگیرم)
• آلام (باید بگیرم)
• آلدیم (گرفتم)
• آلاجام (خواهم گرفت)
• آلمیشام (گرفته ام)
• آلمیشدیم (گرفته بودم)
• آلمالییام (حتما باید در آینده گرفته باشم)
• آلاجاغیمشیام (بایستی در گذشته می گرفته ام)
• آلاجاغیدیم (اشتباه کردم نگرفتم باید می گرفتم)
• آلیردیم (می گرفتم)
• آلاردیم (همواره تا امروز می گرفته ام)
• آلارمیشام (نمی دانستم که همواره می گرفته ام)
• آلایدیم (ای کاش می گرفته ام)
• آلیناجاق (گرفته خواهد شد)
• آلیناجاغیمیش (بایستی گرفته می شده است)
• آلسایدیم (اگر قبلا می گرفته ام)
• آلمالیمیشام (بایستی قطعا قبلا می گرفته ام ولی نگرفتم)
• آلمیشیمیش (نگو که قبلا گرفته بوده است)
• آلدیغیم (آنچه را که گرفته ام)
• آلدیردیم (با واسطه آنرا گرفتم)
• آلدیرتدیم (با واسطه مجبور کردم که بگیرند)

سلسله مباحث ترکی هنر است: